Doğum izni ne kadar? Doğum İzini Kaç Gün?
Doğum İzini Kaç Gün? İş Yerinden Hamilelik İznine Nasıl Çıkılır?
Özellikle kadının aktif olarak iş hayatına katılımının büyük ölçüde arttığı son 100 yılda işçinin hamileliği ve süt izni konuları da önem kazanmıştır. Anne ve çocuğun doğum ve lohusalık sürecinde fiziksel ve psikolojik sağlıklarının korunması, ilişkileri için yeterli süre gibi konular alandaki en önemli başlıklardır. Kanun koyucu da bu hassasiyete cevap vermek amacıyla birçok düzenleme yapmıştır. Ayrıca bahsi geçen hakların çoğu yalnızca doğumla ilgili değildir, 3 yaşından küçük evlatlık edinmesi durumunda bu işçilere de tanınmıştır.
Kanunumuzda annelik ile ilgili izinler şu şekilde sayılmıştır:
- Ücretli izin
- Ücretsiz izin
- Süt izni
Hamilelik İzni ile İlgili Hukuki Düzenlemeler Nelerdir?
İşçinin sahip olduğu haklar doğum öncesi ve doğum sonrası olarak ikiye ayrılmıştır. Doğum öncesi süreçteki haklar şu şekilde sıralanabilir.
- Sağlık Kontrolleri İçin İzin Verilmesi: İşveren kendine haber verilmesi durumunda doktor tarafından belirlenen günlerde ücret kesintisi yapmaksızın izin vermek zorundadır.
- Mesai ve Gece Çalışmaları: Mesai saatleri 7,5 saat olarak kısıtlanmıştır. Gece çalışması ise tamamen yasaktır. Bunlara ilişkin işçi lehine düzenlemeler yapılması mümkündür. Ancak şartları ağırlaştıran düzenlemeler işçi kabul etmiş olsa dahi yapılamaz.
- Tehlikeli İşlerde Çalıştırılma Yasağı: işveren hamileliğini belirten işçinin tehlikeli olabilecek koşullarını düzenlemeli, uygun hale getirmelidir. Düzenlenmesi mümkün değilse geçici olarak başka bir bölüme geçirmelidir.
- Doğum Öncesi İzin: Kadın işçi doğumdan önce kullanılmak üzere tekil gebeliklerde 8 hafta, çoğul gebeliklerde ise 10 hafta izin hakkı tanınmıştır. Ancak sağlık durumu uygunsa izinleri doğumdan sonraya aktarmak ve işçinin isteği olması şartı ile çalışmaya devam edilebilir.
Doğum sonrası hakları ise şu şekilde düzenlenmiştir:
- Doğum sonrası izin: Doğum öncesi olduğu gibi doğum sonrasında da tekil gebeliklerde 8 hafta, çoğul gebeliklerde ise 10 hafta izin hakkı tanınmıştır. Doğum öncesi kullanılmayan izinler de doğum sonrası kullanılır. 3 yaşından küçük çocuğu evlat edinmiş işçiler de bu izinden yararlanmaktadır.
- Ücretsiz izin: İşçiye ücretli izinlere ek olarak 6 ay da ücretsiz izin kullanma hakkı tanınmıştır.
- Süt İzinleri: 1 yaşından küçük çocukların anne sütünden yeterince faydalanabilmesi için kadın işçilere her gün 1 buçuk saat izin verilir. Bu izne süt izni denmektedir. Kural olarak yarı zamanlı çalışmayan her işçiye verilmesi zorunludur, kanunda bu kurala uymayan işverenler hakkında para cezası öngörülmektedir. Hangi saatlerde, bölünerek kullanılacak ise kaça bölüneceği ise işçinin tercihine bırakılmıştır.
İşime Son Verilir mi Hamilelik Nedeniyle?
Bireyler toplumun temelini oluşturduğundan gelişimlerinin korunması da oldukça önemlidir. Bu sebeple kanun koyucu da hamilelik yaşayan kadın işçileri özellikle korumayı amaçlar. Hamilelik işveren açısından bir haklı fesih hali değildir. Ayrıca işverenin işçiyi sırf bu sebeple işten çıkarmasına da izin verilmemektedir. Bu sebeple işten çıkmış bir işçi derhal işe dönüş davası açmalı, işe dönüş ve tazminat gibi diğer haklarını geç kalmadan talep etmelidir.
İşveren bunun dışında da kanundan doğan haklarını işçiye mutlaka kullandırmalıdır. Örneğin ücretsiz izne çıkmasına izin verilmeyen, süt izni hakkı kullandırılmayan işçinin haklı sebeple fesih hakkı oluşur. Şartlar oluşmuşsa işveren kıdem tazminatı ve diğer haklarını işçiye vermek zorundadır.
Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı
İşçi doğum sonrası izninin bitmesinden sonraki 30 gün içinde yazılı şekilde yarı zamanlı çalışma isteğini işverene iletebilir. Şu şekilde kullandırılmaktadır:
- 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinene veya birinci doğumda 60 gün
- 2. doğumda 120 gün
- Sonraki doğumlarda ise 180 gün
- Çocuğun engelli doğması halinde ise bu süre 360 gün olarak uygulanır.
Kısmi Süreli Çalışma Hakkı
Yani kanunla hayatımıza giren bir düzenleme de kısmi süreli çalışmadır. Düzenlemenin amacı ebeveynlerden birinin çocuğun doğumundan ilk öğrenimine başlayana kadar çocukla daha fazla vakit geçirmesini sağlamaktır. Şartları ise şu şekildedir:
- Kanundan doğan izinlerin bitiminden itibaren çocuğun mecburi öğrenim yaşının başlamasına kadar talepte bulunulabilir.
- Babalara da bu hak tanınmıştır. Ancak ebeveynlerden yalnız biri bu hakkı kullanabilmektedir.
- Talep edenler bakımından iki eşin de çalışıyor olması gerekir.
- Her çocuk için yalnızca bir kere kullanılabilir.
- Talep 1 ay önceden yazılı şekilde işverene bildirilmelidir.
