Mobbing Nedir?
Mobbing Nedir?
Mobbing son yıllarda sıklıkla duymaya başladığımız kavramlardan biri haline geldi. Yaptırımları olan, pek çok kişinin hayatını etkileyen, soyut bir kavram olduğu için tam anlamıyla özetlenemeyen bu kavramı ve işçiler üzerindeki hukuki durumları yazımızda inceleyeceğiz. Öncellikle mobbing nedir?
Mobbing bir kişinin veya grubun yine bir kişi veya gruba onur kırıcı müdahalede bulunmasını ifade eder. Öyle ki bu müdahale sonucunda kişide iletişim sorunları, performans düşüşleri ve psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Onur kırıcı davranış sözlü veya fiziksel olabilir. Hatta somut olaya göre yapmama davranışları şeklinde bile ortaya çıkabilir. Bu sebeple önüne geçilmeye çalışılmalı, yaşanmışsa da maruz kalan kişinin hakları mutlaka korunmalıdır.
İşyerinde Mobbinge Uğrayan İşçinin Hukuki Hakları Nelerdir?
Mobbing kavramı açıklanması, çerçeve çizilmesi ve kural olarak düzenlenmesi zor olduğundan Yargıtay kararları ışığında şekillenmiştir. Bu sebeple kanunumuzda doğrudan mobbing uygulayan kişi için belirlenmiş bir ceza bulunmamaktadır. Yaşanan olayın özelliklerine göre Ceza Kanunu, Borçlar Kanunu veya Medeni Kanun’da düzenlenen yaptırımlar uygulanır. Örneğin işçi taciz edilmişse Ceza Kanunu kapsamında bir ceza uygulama alanı bulacakken suç teşkil etmeyen yalnızlaştırma davranışı tazminata sebep olur. Örnek mobbing davranışlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
- İşçinin sık sık çalışma yerinin değiştirilmesi
- Kıdemi ve kariyerine uygun olmayan pozisyonlara yerleştirilmesi
- İşyerinde yalnızlaştırılmaya çalışılması
Mobbinge uğrayan işçi her şeyden önce işe devam etmeme hakkına sahiptir. Hukuki ifadeyle kişi haklı nedene dayanarak sözleşmesinin feshini isteyebilir. Hatta mobbinge maruz kalan kişinin ihbar süresini beklemesine dahi gerek yoktur. İşten çıkış anında durumun özelliklerine göre hak kazanmışsa kıdem tazminatı ve diğer alacakları da kişiye ödenir. Bunun dışında kişi somut olaya göre:
- Ayrımcılık ve kötü niyet tazminatı isteyebilir.
- Borçlar Kanunu ve Medeni Kanun’dan doğan bazı tazminat türlerini talep edebilir.
- Mobbing uygulayan iş arkadaşı ya da işverenini dava edebilir yahut bu kişiye de tazminat istemiyle dava açabilir.
- Kişilik haklarına saldırı devam ediyorsa işçi bunların durdurulması için de tespit ve durdurma davası açabilir.
Mobbing Uygulandığı Nasıl İspatlanır?
Yargıtay mobbingin varlığına hükmetmek için davranışın belli bazı şartlar aramıştır. Bu şartları şu şekilde özetlemek mümkündür:
- Belli bir ağırlığa ulaşması gerekir. Örneğin bir kararında kişiye düzenli yapılan bir davranış için bu davranışın en az 6 ay uygulanması gerektiğine hükmedilmiştir.
- Yapılan davranış mutlaka davacı tarafın şahsına veya şahsının da dahil olduğu bir gruba yapılmış olmalıdır.
İspat için ise emirleri yazılı şekilde talep etmek, işyerinde bulunan kişilerden şahitlik yapmalarını istemek bir tercih olabilir. Psikolojik yardım almışsanız bunlar da kanıtlama açısından önemli olabilir.
Mobbing uygulanan bir işyerinde işveren mobbing uygulamamış olsa bile bazı durumlarda sorumlu tutulabilmektedir. Bunun iki sebebi vardır:
- İş Kanunu’ndan doğan işçiyi koruma ve gözetme yükümlülüğü
- Borçlar Kanunu’ndan doğan işçinin kişiliğinin korunması yükümlülüğü
Mobbing Davaları Hangi Mahkemede Görülür?
Mobbing hayatın her alanında gerçekleşebilen davranışlardır. Ancak dava olarak daha çok çalışma ortamlarında karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple kişi işçi sıfatıyla çalışıyorsa davalar iş mahkemelerinde görülür. Kamu çalışanları ve çalışanlarla kamu kurumları arasında da bahsi geçen durumların görülebilmesi olağandır. Bu durumda da idare mahkemeleri görevli olacaktır. Günümüzde kişilerin eser sözleşmesi kapsamında yahut bağımsız çalışıyor olduğu durumlarda oldukça yaygındır. Bu durumda ise asliye hukuk mahkemelerinde dava açılması gerekir. Ayrıca mobbing davalarına verilecek kararlara karşı itiraz yolu da açıktır, bir üst mahkemeye gidilebilir.
